تحقیق در مورد موقعیت جغرافیایی استان سیستان و بلوچستان

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل : .DOC ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 28 صفحه

قسمتی از متن .DOC :

فصل اول: موقعیت و ویژگیهای اقلیمی و جغرافیایی

موقعیت جغرافیایی استان سیستان و بلوچستان

استان سیستان و بلوچستان با 187502 کیلومتر مربع وسعت ، در جنوب شرق ایران قرار گرفته است. و یکی از کم تراکم ترین استانهای کشور محسوب می شود و در مختصات جغرافیایی 25درجه و 3 دقیقه تا 31 درجه و 28 دقیقه عرض شمالی و 58 درجه و 45 دقیقه تا 63 درجه و 21دقیقه طول شرقی واقع شده است. این استان پهناور در سمت شرق با کشور پاکستان به طول 900 کیلومتر و با کشور افغانستان به طول 300 کیلومتر مرز مشترک داشته و در قسمت جنوب با دریای عمان به طول تقریبی 270کیلومتر مرز آبی دارد و از قسمت شمال و شمال غرب با استان خراسان جنوبی به طول 910 کیلومتر و در قسمت غرب با استان کرمان 580 کیلومتر و با استان هرمزگان به طول 165 کیلومتر همجوار است ، این استان به لحاظ وسعت بزرگترین استان کشور به شمار می آید و مرکز آن شهرستان زاهدان بوده و با تقسیمات جدید کشوری دارای هشت شهرستان، 31 شهر 32 بخش و 94 دهستان می باشد. براساس نتایج سرشماری نفوس مسکن که در سال 1375 صورت پذیرفته تعداد خانوار این استان 289907 و جمعیت آن برابر با 1722579 نفر است که از کل این جمعیت تعداد 875488 نفر مرد و 847091 نفر زن هستند که 12/46 درصد از این جمعیت در نقاط شهری و 75/52 درصد در نقاط روستایی ساکن می باشند و بقیه نیز جمعیت غیر ساکن و به صورت عشایری زندگی می کنند. تراکم جمعیتی استان 2/9 در هر کیلومتر مربع است و از کل جمعیت شش سال به بالای آن که حدود 1402608 نفر سرشماری گردیده اند میزان 3/57 درصد باسواد و 7/42 درصد را بی سوادان تشکیل می دهند و نسبت باسوادی در مناطق شهری 7/70 درصد و در منطق روستایی 3/46 درصد اعلام گردیده است. همچنین از کل جمعیت ده ساله و بیشتر استان که 1160299 نفر می باشد 346519 نفر فعال و 800579 نفر غیر فعال بوده و 13201 نفر دیگر وضع اشتغال و فعالیتشان اظهار نشده است. از کل جمعیت فعال 91 درصد شاغل و 9 درصد بیکار بوده اند. (آمار نامه استان سیستان و بلوچستان1378) اما مدیر کل اداره کار و امور اجتماعی استان میانگین بیکاری در استان را در ابتدای سال1382 ، 23 درصد اعلام کرده است که این رقم دو برابر میانگین بیکاری کشور است و می توان مهمترین عوامل بیکاری در استان را خشکسالیهای پی در پی و پایین بودن سطح سواد و مهارت ذکر کرد.

موقعیت و ویژگیهای جغرافیایی شهرستان زاهدان

شهرستان زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان در بخش جنوب شرقی کشور در جنوب دشت سیستان و شرق دشت لوت و در نزدیکی مرز پاکستان قرار دارد. این شهر در مختصات جغرافیایی 60 درجه و 51 دقیقه و 25 ثانیه طول شرقی و 29 درجه و 30 دقیقه و 45 ثانیه عرض شمالی واقع شده است و ارتفاع این شهر از سطح دریا 1370 متر می باشد.

شهرستان زاهدان از طرف شمال به شهرستان زابل و از طرف شرق به مرزهای افغانستان و پاکستان و از طرف جنوب به شهرستانهای خاش و ایرانشهر و از طرف غرب به بخش فهرج از استان کرمان محدود می گردد. دشت زاهدان بصورت یک ناودیس دارای شیبی ملایم از جنوب به شمال می‌باشد که بلندترین حد آن از کلاته رزاق زاده (12 کیلومتری زاهدان) واقع در جاده خاش آغاز می شود و پایین ترین حد آن در تماس با کوه و اندک چرخشی به جانب شمال شرق به کلاته کامبوزیا در منتهی الیه شمال شهر ختم می گردد. فرآیندهای تخریبی و فرسایشی در طی دوره کواترنری منجر به تجزیه و تخریب و فرسایش ارتفاعات اطراف شهر زاهدان شده و دشت زاهدان را بوجود آورده است، ضخامت آبرفت در حوالی شهر زاهدان بین 60 تا80 متر متغیر است.

جمعیت شهرستان زاهدان براساس سرشماری سال 1375 حدود 487031 نفر و مساحت آن 36581 کیلومتر مربع و تراکم نسبی آن 3/13 نفر در کیلومتر مربع می باشد. این شهرستان در میان شهرستانهای استان دارای موقعیت ویژه ای است زیرا این شهرستان هم با دو کشور افغانستان و پاکستان هم مرز است و هم با استان خراسان و کرمان مرز مشترک دارد که این امر از مهمترین عواملی است که باعث رونق نسبی شهرستان زاهدان در میان دیگر کانونهای شهری اطراف خود شده است. شهر زاهدان مرکز شهرستان زاهدان می باشد که وسعت آن براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 جمعیت آن 409574 نفر می باشد. جمعیت این شهر در سال 1382 براساس محاسبه نگارنده و با نرخ رشد 81/3 درصد532270 نفر برآورد شده است.

وسعت ، تقسیمات سیاسی و تعداد مراکز شهری و روستایی

شهرستان زاهدان با حدود 36581 کیلومتر مربع مساحت حدود 6/22 درصد از وسعت استان را شامل شده است. بر پایه آخرین اطلاعات موجود در سال 1379 این شهرستان شامل 3 بخش، 6 دهستان 3 نقطه شهری ( زاهدان، میرجاوه و نصرت آباد) و 1091 نقطه روستایی بود که 984 روستا یا 90 درصد از روستاها کمتر از 20 خانوار جمعیت دارند. تراکم جمعیت در این شهرستان 3/13 نفر در کیلومتر مربع می‌باشد که از متوسط تراکم استان ( 2/9 نفر در کیلومتر مربع) بالاتر است.

هسته اولیه شهر

ژنرال سایکس که در اواخر قرن گذشته میلادی از این منطقه دیدار داشته است در کتاب معروف خود ( ده هزار مایل در ایران) در این مورد چنین می‌نویسد:

"سرحد" واقع در اراضی بلند و مرتفع در حوالی میان کویته و کرمان تنها محلی است که می‌توان گفت هوای آن خنک و معتدل می‌باشد، قنوات بایر متعدد این حوالی که میان کویته و کرمان است حاکی از وجود آب فراوان می‌باشد و از این رو انتظار می‌رود که ناحیه سرحد بعدها بصورت محلی درآید که جنوب ایران را با کویته اتصال دهد، نه آنکه مثل عصر حاضر فقط جایگاه چند هزار نفر از ایلات مختلف باشد.

دیری نمی پاید که این پیش بینی به واقعیت مبدل می‌گردد این روند را معادلات بین المللی و به خصوص رقابتهای روسیه و انگلیس و پس از آن وقوع جنگ جهانی اول تسریع نمود.

"دزد آب" (زاهدان امروزی) نقطه تلاقی راه‌های کاروان رویی بوده که نواحی سیستان و کرمان و هند را بهم مرتبط می ساخته است از این رو به عنوان هسته اولیه شهر انتخاب می‌شود بطوریکه با آغاز جنگ جهانی اول دولت انگلستان راه‌آهن کویته را به دزد آب وصل می‌کند. اگر چه از خط آهن مزبور عملاً در طول جنگ جهانی اول استفاده نظامی نمی‌شد اما امکان مناسبی را برای حمل و نقل کالا فراهم ساخت که این امر سبب افزایش قابل توجه جریان مبادله کالا بین ایران و هند شد. از این پس دزد آب به عنوان ترمینال ورود و خروج کالا در بخش شرقی ایران اهمیت ویژه‌ای می‌یابد و به موازات این امر بازرگانان هندی (عمدتاً سیکها) و تجار ایرانی از یزد و کرمان و مشهد و دیگر شهرهای این کشور عازم این محل می‌گردند. در مدت زمان کوتاهی علیرغم امکانات محدود زیربنایی در قسمت جنوبی ایستگاه راه‌آهن منازل مسکونی در حاشیه معبر اصلی (خیابان امام خمینی فعلی) واحدهای تجاری احداث می‌گردد و بدینسان هسته اولیه شهر زاهدان شکل می‌گیرد.

ویژگیهای توپوگرافی و زمین شناسی شهرستان زاهدان

ویژگی های عمده منطقه زاهدان، فعالیتهای ساختمانی گسترده ای است که همراه با ایجاد گسلهای عظیم و فعالیت آذرین بصورت درونی و بیرونی است. این مسأله کلیه فعالیتهای تخریبی آن را توجیح و شکل رسوبی و شبکه جریانی گسترده منطقه را تحت الشعاع قرارداده است.

منطقه زاهدان با فرورفتگی در امتداد گسل بزرگ شمال غربی- جنوب شرقی و شکستگیهای کوچک و بزرگ با جهات مختلف بصورت یک حوضه، پذیرای آبهای جاری می باشد و شهر زاهدان بعنوان حوضه انتهایی این جریانها ظاهر شده است. امتدادی که اثر گسلهای شمالی- جنوبی دره لار را ایجاد کرده است. بخشی از جریانهای وارده را به شمال زاهدان یعنی لار هدایت می کند.

نقش گسلها غیر از هدایت جریانهای و ایجاد زلزله،، تخریب شدید ارتفاعات و ایجاد مواد فرسایشی فراوان و آمادگی سطح سنگهای خدو شده برای برداشت توسط آب و باد است. از بزرگترین گسلهای منطقه مجموعه گسلهای ممتد منطقه لار است. که از منطقه حرمک تا جنوب شرقی زاهدان نزدیک به ارتفاعات پداغی کشیده شده و شرق زاهدان و منطقه فرودگاه و شرق همت آباد و شیرآباد را در بر می گیرد. این گسل از منطقه پاسگاه انتظامی شمال زاهدان به چند رشته تقسیم می شود که رشته شرقی دره لار را در شمال شرق زاهدان ایجاد می کند و بخشی از رشته غربی، در امتداد جاده خراسان رسوبهای فلیشی آذرین ائوسن را در می نوردد. در شرق و جنوب شرقی زاهدان گسل بزرگ فوق به جنوب شرقی یعنی سمت میرجاوه با انشعابات متعدد هدایت شده. در شمال غرب زاهدان در منطقه مشرف به تل سیاه و دریاچه گرجی، گسلها و رو راندگی های دیگر ازجمله گسل ناوار بخشی از رسوبهای الیگوسن را در امتداد شمال غربی، جنوب شرقی همراه با مواد آذرین تا منطقه زیرپوشان بالا آورده است. در غرب زاهدان، گسلهای بسیار متعدد با امتدادهای غالب شمال غربی، جنوبی و شرقی گرانیتها و توده های ائوسن را خرد کرده است، بالاخره در بخش جنوبی، گسلهای شمالی- جنوبی و بعضاً شمال شرقی- جنوب غربی، کوههای منزل آب و کوههای جنوب کلاته رزاق زاده را در برگرفته است که به ارتفاعات قطار خنجک می پیوندد. منطقه زاهدان و ارتفاعات اطراف آن تحت تأثیر این شبکه گسترده گسلی به شدت خرد شده و مواد واریزه ای، خرده سنگی و به خصوص آرن های گرانیتی به مقدار زیاد و در مجموعه مواد آبرفتی و تخریبی منطقه ظاهرشده است و خشکی زیاد هوا یکی از عوامل اصلی جابجایی ذرات وبه وسیله باد است که در جهات مختلف در جریان است.

اطراف شهر زاهدان را رشته کوه های متعدد با فواصل مختلف احاطه کرده اند فاصله شهر با کوه واقع در شمال آن بقدری کم شده است که تقریباً شمالی ترین قسمتهای شهر زاهدان برروی دامنه های پایکوهی آن پیشروی کرده اند. ارتفاع این کوه به 1541متر بالغ می گردد.

کوه لوچان از مهمترین کوههای اطراف زاهدان است که تقریباً در 20کیلومتری جنوب غربی این شهر قرار دارد. این رشته با جهت تقریبی شمالی- جنوبی امتداد یافته و در واقع به جزئی از رشته ملک سیاه کوه تبدیل میشود. در شمال شرق و جنوب شرق زاهدان رشته کوهی که با جهت شمال غرب، جنوب شرق در امتداد مرز ایران و پاکستان و نواحی غربی سیستان کشیده شده قراردارد. بلندترین نقطه ارتفاعی این رشته در محدوده اطراف شهر زاهدان در کوه لار(حدود 20کیلومتر شمال زاهدان) به2347 متر میرسد.

در بین ساخت و سازهای شهر زاهدان نیز دو برجستگی مشخص جلب نظر می کند که اطراف آن توسط واحدهای مسکونی .معابر احاطه شده است. یکی از تپه ها در ناحیه شمال شهر و در نزدیکی قبرستان قراردارد و دیگری که بزرگتر هم می باشد در قسمت جنوب شرق آن واقع شده است.

در شکل گیری سیمای طبیعی کنونی زاهدان علاوه بر برجستگی ها و تپه مانندهای موجود، مسیلها و مسیرهای عبور سیلاب نیز نقش ویژه ای دارند. این کانالهای هدایت آب برحسب جهت شیب زمین در دو مسیل عمده خلاصه می شوند: یکی از این دو مسیل از طرف غرب شهر زاهدان با جهت تقریبی جنوب شرقی، شمال غربی به طرف شمال شهر زاهدان امتداد می یابد. مسیل دیگر از دو شاخه تشکیل یافته است، یکی از نواحی مرکزی شهر و دیگری از نواحی جنوبی آغاز شده است و هر دو با جهت تقریبی جنوب غرب، شمال شرق امتداد می یابد و بالاخره در اراضی شمال شرق شهر زاهدان به یکدیگر اتصال یافته و مسیل اصلی را به وجود می آورند.